«Η διαβίωση και τα δικαιώματα των κρατουμένων στις φυλακές Σταυρακίου». Συνέντευξη από την πρόεδρο των φυλακών, κ. Έλενα Αγαπητού, στους «δωδωνέους» δημοσιογράφους.

Από τις μαθήτριες της Γ’ Γυμνασίου: Ζολώτα Στεφανία, Μπέγκα Νικολίνα, Νάσιου Μαρία, Πάντου Βίκυ

        Η πρόεδρος των φυλακών Σταυρακίου, κ. Έλενα Αγαπητού, μίλησε στα μέλη της Δημοσιογραφικής Ομάδας των Δωδωναίων Εκπαιδευτηρίων σχετικά με τα προβλήματα του Σωφρονιστικού Καταστήματος Σταυρακίου, τη διαβίωση των κρατουμένων εκεί, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Συνοψίσαμε και παραθέτουμε παρακάτω ένα μέρος της συνέντευξης που έδωσε στους μαθητές.

-Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το κατάστημα κράτησης Ιωαννίνων;

        Κανονικά, αυτή η φυλακή  θα έπρεπε να κρατάει φυλακισμένους μέχρι 10 χρόνια.

Δυστυχώς, λόγω του μεγάλου αριθμού των κρατουμένων σε όλες τις φυλακές της Ελλάδας, αυτό δεν είναι εφικτό. Έτσι, φιλοξενούμε και άτομα που έχουν καθείρξεις ή γενικά πολύ μεγάλες ποινές. Όπως καταλαβαίνετε, μπορεί ένας κρατούμενος που έχει κλέψει ένα περίπτερο να ζει στο ίδιο κελί με κάποιον που έχει διαπράξει φόνο. Οι  φυλακές έχουν σχεδιαστεί για 9.000 κρατουμένους και αυτή τη στιγμή «κρατάμε» 12.500. Το πιο πιθανό είναι ότι η πολιτεία δεν είχε υπολογίσει το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα από  χώρες όπως  το Ιράν, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, που έχουν πόλεμο και άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Από τα τελευταία στοιχεία που μας έδωσε το υπουργείο,  οι αλλοδαποί κρατούμενοι είναι 63% σε όλες τις φυλακές. Έτσι, λοιπόν, έχουμε πολύ μικρούς χώρους, για να κοιμούνται και δεν τους δίνουμε πολλά πράγματα, όπως είδη υγιεινής, σαπούνια, ξυραφάκια κ.τ.λ., που  έπρεπε να τα παρέχει η πολιτεία. Εδώ, στο κατάστημά μας, είμαστε σε καλή κατάσταση, γιατί δεχόμαστε  δωρεές από διάφορες οργανώσεις και συλλόγους. Έχουμε, όμως, ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στη διαβίωσή τους, γιατί τα κελιά είναι ασφυκτικά γεμάτα.  Πρέπει να σας πω πως μέσα σε ένα μικρό θάλαμο μπορεί να μένουν και 32 άτομα, 32 άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους, διαφόρων εθνικοτήτων και εγκλημάτων. Άλλος έχει χρέη, άλλος έχει κλέψει, άλλος έχει διαπράξει φόνο, άλλος έχει ασχοληθεί με τα ναρκωτικά. Η φυλακή των Ιωαννίνων είναι μια φυλακή που κρατάει γύρω στα 210-220 άτομα, έχει όμως σχεδιαστεί για 60 άτομα. Είναι  από τις πιο παλιές φυλακές κι ευελπιστούμε ότι κάποια στιγμή θα έχουμε ένα καινούριο κατάστημα και θα φύγουμε από εδώ, έτσι ώστε να έχουμε μεγαλύτερους και περισσότερους χώρους για τους κρατούμενους, και στα κελιά και όταν είναι ελεύθεροι.

- Τι σημαίνει «ελεύθεροι» μέσα σε μια φυλακή;

Σημαίνει ότι το πρωί χτυπάμε ένα κουδούνι, ξεκλειδώνουμε  τα κελιά, μπαίνουν οι φύλακες μέσα, γίνεται  καταμέτρηση των κρατουμένων και τους αφήνουμε ελεύθερους σε χώρους, όπως είναι το προαύλιο, η τραπεζαρία και οι διάδρομοι. Μπορούν να πάνε στο σούπερ μάρκετ της φυλακής ή στο γυμναστήριο ή  να επισκεφθούν τη γραμματεία, τον κοινωνικό λειτουργό, την ψυχολόγο ή το ιατρείο. Στις 12.00΄ ξαναχτυπάει το κουδούνι για τη  μεσημεριανή ανάπαυση και τους ξαναβάζουμε  στα κελιά τους. Μετά τις τρεις το μεσημέρι τους αφήνουμε πάλι ελεύθερους, μέχρι μισή ώρα πριν τη δύση του ήλιου. Το χειμώνα  είναι λιγότερος  ο ελεύθερος χρόνος τους, όπως καταλαβαίνετε, γιατί είναι μικρότερη η μέρα, ενώ το καλοκαίρι,  που μεγαλώνει η μέρα, έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

- Ποια δικαιώματα έχουν οι κρατούμενοι μέσα σε μία φυλακή;

 Μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ένα δημοκρατικό σωφρονιστικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο δεν μπορούμε να βασανίζουμε και να εξευτελίζουμε τους κρατούμενους. Δεν μπορούμε να τους συμπεριφερόμαστε σαν ζώα, αλλά  σαν ανθρώπους και να τους δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία, ίσως και μια τρίτη πολλές φορές. Οι κρατούμενοι δικαιούνται να έχουν τα είδη υγιεινής τους,  ένα κρεβάτι να κοιμηθούν κι  ένα χώρο, όπου θα μπορούν να ζήσουν σαν άνθρωποι. Δικαιούνται να έχουν επισκέψεις  α’  βαθμού, δηλαδή τους γονείς τους, τη γυναίκα τους και τα παιδιά τους, όπου τους δίνεται η δυνατότητα να έχουν και ελεύθερη επίσκεψη, δηλαδή να μπορούν να ακουμπήσουν αυτούς τους ανθρώπους. Υπάρχει, όμως, και το ελεγχόμενο επισκεπτήριο. Θα είδατε μπαίνοντας  ένα τζάμι και κάποια τηλέφωνα, που από τη μια πλευρά είναι ο κρατούμενος και από την άλλη πλευρά ο επισκέπτης. Αυτό είναι το ελεγχόμενο επισκεπτήριο, καθώς δε μπορεί να ακουμπήσει ο ένας τον άλλο. Εκεί μπορούν να δουν και κάποιο φίλο τους, αν θελήσουν. Επίσης, έχουν δικαίωμα να πάρουν άδειες, εφόσον πληρούν κάποιες προϋποθέσεις. Άδειες παίρνουν οι κρατούμενοι που είναι κατάδικοι και όχι οι υπόδικοι. Μπορούν να έχουν χρήματα,  να αγοράζουν πράγματα από κάποια καταστήματα που είμαστε συμβεβλημένοι. Δεν μπορούν να παραγγέλνουν απ’ έξω φαγητά. Οι άνθρωποι μέσα σε μια φυλακή τρώνε 3 φορές την ημέρα, έχουν το πρωινό τους, το μεσημεριανό και το βραδινό τους. Μη φανταστείτε ότι το πρωινό τους είναι αβγά με μπέικον. Είναι ένα γάλα ή ένα τσάι και μια μαρμελάδα. Το μεσημεριανό τους είναι ένα κανονικό φαγητό, με  τη σαλάτα  και το φρούτο τους, ενώ το βραδινό είναι λίγο λιγότερο από το μεσημεριανό. 

- Από ποια τμήματα απαρτίζεται το κατάστημα κράτησης Ιωαννίνων;

Εδώ στη φυλακή εργάζονται 140 υπάλληλοι περίπου. Αυτοί χωρίζονται στο διοικητικό προσωπικό-γραμματεία και  λογιστήριο- στην κοινωνική υπηρεσία, που είναι  ο κοινωνικός λειτουργός και ο ψυχολόγος μιας φυλακής, στο ιατρείο, όπου έχουμε  νοσηλευτές, γιατρό και οδοντίατρο και στο τμήμα της φύλαξης, τους ένστολους, δηλαδή, που προσέχουν για την ασφάλεια του εσωτερικού χώρου. Αυτοί δεν έχουν όπλα και δε χρησιμοποιούν βία. Και έχουμε και τους  εξωτερικούς φρουρούς, οι οποίοι έχουν όπλα και ο ρόλος τους είναι να διαφυλάττουν την ασφάλεια της φυλακής, εντός και εκτός αυτής, π.χ. σε περίπτωση απόδρασης. Επίσης, οι εξωτερικοί φρουροί κάνουν και όλες τις μεταγωγές, δηλαδή, τις μετακινήσεις των κρατουμένων από τη φυλακή  προς τα δικαστήρια και προς τα νοσοκομεία. Γιατί, αν κάποιος κρατούμενος αρρωστήσει μέσα στη φυλακή από μια  σοβαρή πάθηση, πηγαίνει στα νοσοκομεία της περιοχής μας. Και, βέβαια, τους εξυπηρετούν, όπως εξυπηρετούν τον οποιονδήποτε ελεύθερο πολίτη.

-Τι εννοείτε «παίρνουν άδεια»;

Παίρνουν από 6-9 ημέρες και τους αφήνουμε ελεύθερους να φύγουν από τη φυλακή και να πάνε στα σπίτια τους.

-Έτσι, όμως, δεν μπορούν να αποδράσουν;

Ναι, μπορούν να αποδράσουν.

-Και τότε τι γίνεται;

Θα στείλουμε  σήμα στην αστυνομία  ότι ο τάδε κρατούμενος με άδεια δεν επέστρεψε στη φυλακή. Άρα, θεωρείται ότι έχει αποδράσει και άρα καταζητείται. Αυτός, αν συλληφθεί, χάνει το δικαίωμα  να παίρνει άδειες, η διαγωγή του δε χαρακτηρίζεται πλέον καλή, άρα δε θα μπορεί να αποφυλακιστεί και πολύ εύκολα. Γιατί δεν είπαμε κάτι. Όταν ένας άνθρωπος έχει ποινή φυλάκισης πέντε χρόνια, δε μένει στη φυλακή πέντε χρόνια, αλλά δύο. Γιατί ο νομοθέτης του δίνει το δικαίωμα για μια δεύτερη ευκαιρία. Και του λέει «θα σε βγάλω στα δύο χρόνια, και για τα επόμενα τρία χρόνια, από την πενταετία, θα πρέπει να είσαι ένας καλός άνθρωπος και να μη διαπράξεις ένα καινούργιο έγκλημα. Αν παρανομήσεις πάλι, θα ξαναμπείς φυλακή, θα εκτίσεις την ποινή που θα σου επιβάλουν για το καινούργιο έγκλημα, αλλά θα καθίσεις και άλλα τρία χρόνια από την προηγούμενή σου ποινή».

-Τι γίνεται όταν κάποιος αρρωστήσει από κάποια βαριά ασθένεια;

Θα πάει στο νοσοκομείο. Αν, όμως, κάποιος έχει AIDS ή κάποια άλλη μεταδοτική ασθένεια, μεταφέρεται στο νοσοκομείο κρατουμένων του Κορυδαλλού, για να μη μεταδώσει την ασθένεια. Επίσης, όσοι έχουν ψυχιατρικά προβλήματα, πηγαίνουν στο ψυχιατρείο κρατουμένων Κορυδαλλού.

-Πόσες είναι οι φυλακές  της Ελλάδας;

Είναι 34. Μία από αυτές είναι το «Ίδρυμα ανηλίκων», όπου κρατούνται παιδιά από 14-18 ετών. Εκεί δεν κρατούνται μόνο παιδιά που έχουν παραβατική  συμπεριφορά, αλλά και παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν παραβατικές συμπεριφορές. Δηλαδή, παιδιά που δεν έχουν  συγγενείς να τα αναλάβουν, οπότε αναγκάζεται ο εισαγγελέας ανηλίκων να τα βάλει εκεί,  για να τα προστατέψει. Δεν είναι μια φυλακή με κάγκελα κ.τ.λ., αλλά μοιάζει περισσότερο με ίδρυμα! Υπάρχουν, επίσης, δύο καταστήματα ανηλίκων, όπου φιλοξενούνται κρατούμενοι από 18-21 ετών, τέσσερα αγροτικά καταστήματα και ένα κατάστημα γυναικών. Πτέρυγες γυναικών υπάρχουν και στον Κορυδαλλό και στα Διαβατά στη Θεσσαλονίκη. Τέλος, υπάρχει ένα κατάστημα τοξικομανών, το οποίο είναι θεραπευτικό.

-Το επισκεπτήριο είναι το μόνο μέσο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο;

Επικοινωνούν και μέσω καρτοτηλεφώνων στον ελεύθερο χρόνο τους. Κινητά και φορητοί υπολογιστές απαγορεύονται στη φυλακή.

- Κι αν σχεδιάζουν κάποια απόδραση ή κάτι ύποπτο;

Μπορούν να λένε οτιδήποτε. Η επικοινωνία είναι δικαίωμά τους. Άλλωστε, γι’ αυτό είμαστε εδώ, για να αποτρέψουμε μία απόδραση.

-Πόσο εύκολα μπορούν να περάσουν «ουσίες» μέσα στις φυλακές;

Μπορεί να περάσει οτιδήποτε μέσα σε μία φυλακή. Γιατί, παρά τα μέτρα ασφαλείας, οι κρατούμενοι είναι ευφυέστατοι και συχνά χρησιμοποιούν το μυαλό τους για την παραβατικότητα.

        Εκτός από την κ. Αγαπητού  μίλησε στη Δημοσιογραφική Ομάδα ο κοινωνικός λειτουργός του καταστήματος, ένα μέλος του διοικητικού προσωπικού, καθώς και ο Αρχιφύλακας του καταστήματος κράτησης Ιωαννίνων, κ. Λαμπρόπουλος Αλέξανδρος. Σε ερώτησή μας, κατά πόσο χρησιμοποιείται βία στις φυλακές, ο κ. Λαμπρόπουλος απάντησε:

«Τη βία την αποφεύγουμε. Αν χρειαστεί, βέβαια, π.χ. σε περίπτωση διαπληκτισμών, που

κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα των κρατουμένων, τότε θα επέμβουμε. Αν γίνει μια γενικευμένη στάση από τους κρατούμενους, τότε καλούμε την αστυνομία και έρχονται τα ΜΑΤ μέσα στη φυλακή. Οι υπάλληλοι εδώ δεν έχουμε δικαίωμα να χτυπήσουμε ανθρώπους.»    

Ευχαριστούμε θερμά την κ. Αγαπητού και το προσωπικό των φυλακών Σταυρακίου για την προθυμία και την ειλικρινή διάθεσή τους.