Το πάρκο Λιθαρίτσια

Από τη μαθήτρια της Γ' Γυμνασίου Ιωάννα Παγούνη

      Ο Προμαχώνας "Λιθαρίτσια" βρίσκεται σε βραχώδες ύψωμα, στο κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων κι αποτελεί εντυπωσιακό δείγμα της ύστερης οθωμανικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. 

Χτίστηκε από τον Αλή πασά γύρω στα 1800 πάνω σε παλιότερο κάστρο του Νορμανδού Βοημούνδου. Ήταν εφοδιασμένος με κανόνια, ενώ στο κατώτερο τμήμα του υπήρχαν πυροβολεία. Υπόγεια με ισχυρή θολωτή οροφή συμπλήρωναν την αμυντικότητά του.  Η θέση του ήταν σημαντική, γιατί λειτουργούσε ως προμαχώνας του κάστρου των Ιωαννίνων και εμπόδιζε την προσπέλαση στο κάστρο της πόλης και την προσπάθεια πολιορκίας του.

       Το 1805 ο Αλή πασάς, έκτισε στην κορυφή του λόφου, πάνω από τον προμαχώνα, μεγάλο σεράι, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Freywald τον οποίο κάλεσε από τη Βιέννη με τη μεσολάβηση του Γιαννιώτη μεγαλέμπορου Ιωάννη Σταύρου. Το μέγαρο αυτό, σύμφωνα με τον Άγγλο περιηγητή W. Leake, παρόλο που δεν ήταν τόσο ευρύχωρο όσο τα σεράγια των σουλτάνων στον Βόσπορο, είχε μαγευτική θέα. Κατά τις πηγές, εκεί ήταν κτισμένα 3 σεράγια, από τα οποία τα δύο ήταν των γιων του Αλή Πασά, Βελή και Μουχτάρ, ενώ το άλλο ήταν του ίδιου. Τα τρία ανάκτορα περιέγραψαν οι Άγγλοι περιηγητές της εποχής, Λήκ (Leak) και Χόλαντ (Holland). Το σεράγι του Αλή Πασά στις πηγές αναφέρεται ως "κομψότατον παλάτιον" και υπερείχε από τα υπόλοιπα ανάκτορά του. Τα ανάκτορα καταστράφηκαν το 1820 κατά την πολιορκία του Αλή πασά από τον Χουρσίτ και τα σουλτανικά στρατεύματα. Κατά τη διάρκεια αυτής της πολιορκίας υπέστη σοβαρές ζημιές και ο ογκώδης Προμαχώνας που προστάτευε τον λόφο. Το 1869, ο Ρασίμ πασάς, κατασκεύασε στην περιοχή τους Τουρκικούς Στρατώνες. Οι τελευταίοι αυτοί στρατώνες του Ρασίμ πασά κατεδαφίστηκαν τον Μάιο του 1962.

       Σήμερα, στην περιοχή  σώζονται τα τείχη του φρουρίου, η βάση του και τα υπόγειά του. Ο ιδρυτής της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών Κ. Φρόντζος μερίμνησε για την αναστήλωση του συγκροτήματος και στους εσωτερικούς θολωτούς χώρους τού άλλοτε ισχυρού προμαχώνα λειτουργεί καφέ – εστιατόριο.

Το πάρκο Λιθαρίτσια σήμερα

        Η διαμόρφωση του πάρκου, όπως είναι σήμερα, ξεκίνησε από τον Ε.Ο.Τ. και κράτησε συνολικά 15 χρόνια. Η πρώτη φάση των εργασιών, το 1963, διαμόρφωσε τις δύο εισόδους εκατέρωθεν του κτιρίου της 8ης Μεραρχίας, την παιδική χαρά, όπου βρίσκονταν τα μαγειρεία των στρατώνων, την πλακόστρωτη πλατεία στην πάνω μεριά των Λιθαριτσίων και γενικότερα το πάρκο, με τη δημιουργία δρομίσκων, αλλά και ενός υδάτινου συστήματος. Το σύστημα αυτό υπάρχει και σήμερα, αλλά δε λειτουργεί. Αφορά τη δεξαμενή (ως «λίμνη» αναφέρεται στη μελέτη) από την οποία ξεκινούσε ένα μικρό ποταμάκι συνεχούς ροής και το οποίο διέρχεται σε σχήμα φιδιού μέσα από το πάρκο και κατέληγε σε πίδακα δίπλα από την παιδική χαρά.

        Η δεύτερη φάση των εργασιών πραγματοποιείται στα τέλη του 1977. Οι παρεμβάσεις αφορούν στη διαμόρφωση του μικρού πάρκου μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο είχε αποπερατωθεί μία δεκαετία πριν. Η μελέτη του ΕΟΤ είναι υπογεγραμμένη από γνωστούς αρχιτέκτονες, μεταξύ των οποίων και ο Άρης Κωνσταντινίδης, ο αρχιτέκτονας του Αρχαιολογικού Μουσείου.

        Από το 2012 έχουν γίνει νέες μελέτες για τον εκσυγχρονισμό του πάρκου και την ενοποίησή του με το κέντρο της πόλης. Όπως και να’ χει, τα Λιθαρίτσια αποτελούν πόλο έλξης ντόπιων και τουριστών, γιατί προσφέρουν μαγευτική θέα και αναψυχή σε  έναν καλαίσθητο χώρο πρασίνου, που είναι συνδεδεμένος με τη νεότερη ιστορία της πόλης!

ΠΗΓΕΣ:

egiannina.wordpress.com

http://www.kastra.eu

http://hellas.teipir.gr

http://www.wondergreece.gr

http://www.epirus.org

http://zsgiannina.gr

http://www.agon.gr/news/117/ARTICLE