Χριστούγεννα στα Γιάννενα: Εδώ που το παρελθόν δένει αρμονικά με το παρόν

 Από τη μαθήτρια της Α’ Γυμνασίου Ισαβέλλα Μαρία Γρίβα

    24-12-22. Παραμονή Χριστουγέννων. Η ατμόσφαιρα είναι γιορτινή και ο κόσμος τρέχει στα καταστήματα για τα δώρα της τελευταίας στιγμής. Τέτοιες μέρες το μυαλό μου ταξιδεύει σε έναν άλλο, παλιότερο κόσμο. Θυμάμαι πάντα τη γιαγιά μου να  μας αφηγείται για τα Χριστούγεννα, όταν ήταν νέα, κάπου στις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80. Κλείνω, λοιπόν, τα μάτια μου και ταξιδεύω νοερά σε κείνες τις εποχές …

  Οι Ηπειρώτες, βαθιά θρησκευόμενοι άνθρωποι, συνήθιζαν να νηστεύουν όλο το σαρανταήμερο, από τις 15 Νοεμβρίου έως και τις 24 Δεκέμβρη, για να υποδεχτούν τη Γέννηση του Χριστού. Οι οικογένειες είχαν πάντα το τζάκι αναμμένο και συνήθως χιόνιζε και το κρύο ήταν τσουχτερό. Την Παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους, για να πουν τα κάλαντα. Ο κόσμος τούς έδινε γλυκά και λουκούμια. Ανήμερα των Χριστουγέννων τα παιδιά ανυπομονούσαν να πάνε στην πρωινή λειτουργία και μετά μαζεύονταν στο σπίτι για το οικογενειακό τραπέζι.                     

    Οι Γιαννιώτισσες νοικοκυρές παραδοσιακά έφτιαχναν μια πεντανόστιμη στοίβα από τηγανίτες ψημένες στο τζάκι σε πυρακτωμένη πέτρα. Τις μέλωναν σε ζαχαρόνερο και τις πασπάλιζαν με καρύδια και κανέλα. Αυτό ήταν το γλύκισμα που έτρωγαν το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων, προς ανάμνηση των σπαργάνων του Ιησού στη φάτνη, γι’ αυτό και λέγονται «τα σπάργανα του Χριστού». Πιο σύγχρονο γλύκισμα είναι το “γιαννιώτικο”, το οποίο είναι ένας συνδυασμός μπακλαβά με κανταΐφι. Βασικό πιάτο για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ήταν -και εξακολουθούν να είναι- τα γιαπράκια ή αλλιώς λαχανοντολμάδες, που φτιάχνονται με κιμά πλασμένο σε μακρόστενα κεφτεδάκια με ρύζι, τα οποία τυλίγονται με ελαφρά περασμένα από ζεματιστό νερό φύλλα λάχανου και συμβολίζουν το φάσκιωμα του νεογέννητου Ιησού. Από το γιορτινό τραπέζι δε θα μπορούσαν να λείψουν φυσικά και οι ηπειρώτικες πίτες και ειδικά η κοτόπιτα ή η κρεατόπιτα, φτιαγμένες με χειροποίητο φύλλο.      
    Επιστρέφοντας στο σήμερα, κάποια από τα παραπάνω έθιμα προσαρμόστηκαν στα δεδομένα της σύγχρονης εποχής. Τα λουκούμια –μπαχτσίσι στα παιδιά για τα κάλαντα- αντικαταστάθηκαν από χρήματα, οι τηγανίτες από τον μπακλαβά και τις δίπλες, ενώ στα γλυκά προστέθηκαν οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα. Το θρησκευτικό συναίσθημα, όμως, έμεινε αναλλοίωτο! Τα γιαπράκια έχουν την τιμητική τους σε κάθε σπίτι, ενώ οι ηπειρώτικες πίτες μοσχοβολούν στις γειτονιές, μεταφέροντας με τα λόγια των γιαγιάδων μας ακούσματα από άλλες εποχές. Τα σύγχρονα Γιάννενα  είναι στολισμένα με χιλιάδες λαμπιόνια, φωτεινές φιγούρες και χριστουγεννιάτικα δέντρα σε όλες τις γειτονιές και τις πλατείες. Χορωδίες και μπάντες τραγουδούν στους κεντρικούς πεζόδρομους. Την Παραμονή των Χριστουγέννων δε, σε κάθε γωνιά της πόλης, μεγάλες παρέες ανθρώπων συναντιούνται, για να φάνε και να διασκεδάσουν υπό τον ήχο παραδοσιακής και σύγχρονης μουσικής. Οι μυρωδιές από τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες στους τοπικούς φούρνους δίνουν μεγαλύτερη ένταση στη γιορτινή ατμόσφαιρα.                                                                                         

Χριστούγεννα στα Γιάννενα λοιπόν …  Εδώ που το παρελθόν μπλέκει με το σήμερα, εδώ που οι παραδόσεις αποτυπώνουν ανθρώπους με σεβασμό και αγάπη στην πολιτιστική ταυτότητα αυτού του υπέροχου τόπου!  Εδώ που οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας κρατάνε  ζωντανό το παρελθόν και μας εμπνέουν για το μέλλον!

Πηγές φωτογραφιών

https://passenger.gr

https://typos-i.gr