Οι Μαθηματικοί Διαγωνισμοί στην Ελλάδα

 

Από τον μαθητή της Β’ Γυμνασίου Θεοφάνη Τζαχρήστα

    Θαλής, Ευκλείδης, Αρχιμήδης! Αξιοθαύμαστοι αρχαίοι επιστήμονες! Τα ονόματά τους διέτρεξαν τους αιώνες με τρόπο καταλυτικό για την πρόοδο των Μαθηματικών και ένα μικρό μέρος της τεράστιας αυτής δύναμης και λάμψης κατέστησε τα ονόματα αυτά τίτλους και για τους Πανελλήνιους Μαθητικούς Διαγωνισμούς που διοργανώνει κάθε χρόνο η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία.

    Ο πρώτος διαγωνισμός, ο «Θαλής»,  διενεργείται τον Νοέμβριο.  Έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος μαθητές όλων των τάξεων των Λυκείων και των Β΄ και Γ΄ τάξεων των Γυμνασίων της χώρας (…ενίοτε και εξαιρετικής επίδοσης μικρότεροι μαθητές). Τα θέματα του διαγωνισμού είναι διαφορετικά για κάθε τάξη. Ο μαθητής που θέλει να λάβει μέρος στον διαγωνισμό πρέπει να δηλώσει συμμετοχή στη Διεύθυνση του σχολείου του μέχρι την ημερομηνία που καθορίζεται ως προθεσμία υποβολής αίτησης συμμετοχής. Ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας των θεμάτων και τον ορισμό του αριθμού των επιτυχόντων προσδιορίζεται ο βαθμός που ορίζεται ως βάση για κάθε τάξη από τα μέλη της επιτροπής διαγωνισμών της ΕΜΕ.

    Ο δεύτερος διαγωνισμός, ο «Ευκλείδης», διενεργείται τον Ιανουάριο, με θέματα διαφορετικά για κάθε τάξη. Έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος όσοι συγκέντρωσαν βαθμολογία πάνω από τη βάση στον διαγωνισμό «Θαλής». Ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας των θεμάτων και τον ορισμό του αριθμού των επιτυχόντων προσδιορίζεται ο βαθμός που ορίζεται ως βάση για κάθε τάξη από τα μέλη της επιτροπής διαγωνισμών της ΕΜΕ.

     Ο τρίτος διαγωνισμός, ο «Αρχιμήδης», είναι η Εθνική Μαθηματική Ολυμπιάδα και διενεργείται Φεβρουάριο ή Μάρτιο. Έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος όσοι πέτυχαν στον δεύτερο διαγωνισμό, τον «Ευκλείδη». Ο διαγωνισμός «Αρχιμήδης» χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, τον διαγωνισμό Νέων και τον διαγωνισμό Μεγάλων. Στον διαγωνισμό Νέων συμμετέχουν οι μαθητές του Γυμνασίου, ενώ στον διαγωνισμό Μεγάλων συμμετέχουν οι μαθητές Λυκείου.

    Ο τέταρτος διαγωνισμός, «Προκριματικός Διαγωνισμός», διενεργείται Μάρτιο ή  Απρίλιο, χωρισμένος σε δύο κατηγορίες, «Μικρών» και «Μεγάλων». Λαμβάνουν μέρος όσοι μαθητές βραβεύθηκαν στον διαγωνισμό «Αρχιμήδης», με σκοπό την επιλογή των ομάδων που θα συμμετάσχουν στις Βαλκανικές Μαθηματικές Ολυμπιάδες (JBMO, BMO) και στη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα (IMO).

   Η σχέση μου με αυτούς τους διαγωνισμούς αρχίζει από αρκετά παλιά… Την 1^η Μαρτίου του 2015 βρέθηκα στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, για να χειροκροτήσω τον μεγάλο μου αδερφό, Γιάννη, μαθητή της Β΄ Γυμνασίου τότε, για τη διάκρισή του στον «Ευκλείδη». Εκείνη την ημέρα, πιστεύω, αναβίωσε η οικογενειακή μας σχέση με τα Μαθηματικά, καθώς, πολλά χρόνια πριν, το 1986-87 και το 1988-89, η μητέρα μου είχε βραβευτεί σε αντίστοιχους πανελλήνιους διαγωνισμούς λυκείων της ΕΜΕ.

    Τα επόμενα χρόνια κύλησαν μέσα σε εντατική οικογενειακή μαθηματική μελέτη. Ιστοσελίδες, βιβλία, φωτοτυπίες, καλοκαιρινά σχολεία της ΕΜΕ, διαγωνισμοί, διακρίσεις…Τόσο ο Γιάννης όσο και ο μεσαίος αδερφός, Γιώργος, κατακτούσαν κάθε χρόνο πρόκριση από τον «Θαλή» στον «Ευκλείδη» και από εκεί στον «Αρχιμήδη», ώσπου το 2019, και οι δυο τους κατέκτησαν μετάλλια και εκεί, στην Εθνική Μαθηματική Ολυμπιάδα! Η επόμενη περίοδος επεφύλασσε σε όλους μας θεαματική εξέλιξη: ο Γιάννης διέπρεψε στις Διεθνείς φοιτητικές Μαθηματικές Ολυμπιάδες με κορυφή  το Παγκόσμιο Χρυσό Μετάλλιο στον IMC 2021, ενώ ο Γιώργος, μετά από τo Χρυσό Μετάλλιο «Αρχιμήδη» 2020 στην Γ΄ Γυμνασίου, κατέκτησε πολλά Βαλκανικά, Ευρωπαϊκά και Παγκόσμια Μετάλλια με κορυφαίο το Παγκόσμιο Χρυσό Μετάλλιο ΙΜΟ 2023 στην Ιαπωνία με ρεκόρ ελληνικής επίδοσης στην ιστορία!

    Τώρα, εδώ κι έναν περίπου χρόνο, άρχισε και για μένα μια διαγωνιστική μαθηματική διαδρομή, με απρόσκοπτες προκρίσεις από «Θαλή» και «Ευκλείδη» και με ήδη δύο Χάλκινα Μετάλλια στην Εθνική Ολυμπιάδα «Αρχιμήδης»! Λέω στον εαυτό μου:

«Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει να ’σαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος. Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι· τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»

Είμαι, λοιπόν, χαρούμενος, αισιόδοξος και ευγνώμων…  Ευγνώμων στον Θεό, που έφτιαξε τον άνθρωπο ψυχοσωματικό και πνευματικό, ώστε να γεννηθούν και τα Μαθηματικά! Ευγνώμων στους δασκάλους, τους γονείς και τα αδέρφια μου για την έμπνευση, τη βοήθεια, την καθοδήγηση, την υποστήριξη. Ευγνώμων ακόμη σε όλους τους επιστήμονες, συγγραφείς, μέντορες του κόσμου, για τους ίδιους λόγους. Ευγνώμων, τέλος, στην πατρίδα μου και σε όλες τις πατρίδες, για τον τρόπο και τον λόγο που δίνουν στους ανθρώπους να συνεχίζουν να αγωνίζονται και να διαγωνίζονται, καθώς η υπηρέτηση της ανθρωπότητας είναι ένα «ενοίκιο» που πληρώνουμε για μια θέση στον πλανήτη Γη. Ο καθένας από το μετερίζι του, με τα ιδιαίτερα χαρίσματα, την εργασία και την αγάπη του βάζει το λιθαράκι του στο μεγάλο ψηφιδωτό του κόσμου. Με αυτό στο μυαλό, οι καλές μας σκέψεις, τα όνειρα, η δουλειά, η πίστη, η υπομονή, η ταπεινότητα, η συνεργασία, η επιμονή, η ανόρθωση μετά την πτώση και η σκέψη ότι «παιδείας αι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς»… θα μας οδηγήσουν στο φως!

«Βορρά μας είχαμε Θεό,

Νότο δασκάλους και γονιό,

Ανατολή ήρθε πατρίδας

πάνω στου αγώνα μας τη Δύση.»

Εν κατακλείδι, εύχομαι το άρθρο αυτό να αποτελέσει την αρχή για πολλές «Ανατολές»…